Wirusy w powietrzu – jak wilgotność wpływa na ryzyko zakażenia?

Wirusy w powietrzu to jeden z głównych sposobów rozprzestrzeniania się infekcji, zwłaszcza w zamkniętych pomieszczeniach. Badania naukowe dowodzą, że sprzymierzeńcem tych patogenów jest m.in. nieprawidłowa wilgotność powietrza.

W tym artykule wyjaśniamy, jak na zakaźność wirusów wpływa poziom nawilżenia powietrza, które wirusy są najgroźniejsze oraz jak się przed nimi chronić.

Jak długo wirusy utrzymują się w powietrzu? 

W powszechnej opinii długość utrzymywania się w powietrzu wirusa zależy od temperatury. Tymczasem badania naukowe wskazują na to, że znacznie ważniejsza jest wilgotność. Co ciekawe, wirusom może sprzyjać zarówno nadmierne przesuszenie, jak i przewilżenie powietrza.

Wirus grypy a suche powietrze

Pracownicy Narodowego Instytutu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, Centrów Kontroli i Prewencji Chorób pod przewodnictwem Johna Notiego sprawdzili, jak poziom wilgotności w powietrzu wpływa na zakaźność cząsteczek wirusa grypy uwalnianych w trakcie kaszlu.

Okazało się, że w przy wilgotności 23% lub niższej po godzinie zdolność zakaźną zachowało 70-77% cząsteczek wirusa. Przy wilgotności około 43% odsetek ten wynosił już tylko 14%.

Koronawirus w powietrzu a wilgotność

Temat zbadali Naukowcy z Centrum Badań Aerozolowych w Bristolu pod przewodnictwem prof. Jonathana Reida.Test został przeprowadzony przy pomocy specjalnego urządzenia, które może generować dowolną ilość cząsteczek wirusa, a jednocześnie kontrolować wilgotność i temperaturę powietrza oraz promieniowanie UV.

Przy wilgotności poniżej 50% wirus tracił w ciągu pięciu sekund około połowy swojej zakaźności, a po 5 minutach kolejne 19%. Przy wilgotności 90% w ciągu 5 minut zakaźność spadła o 48%. 

Badanie nie wykazało natomiast związku między zakaźnością wirusa a temperaturą powietrza.

Prawidłowa wilgotność jako broń w walce z wirusami

Podsumowując, aby ograniczyć zakaźność wirusów w powietrzu, najlepiej utrzymywać optymalną wilgotność powietrza, która wynosi 40-60%. W sezonie grzewczym w wielu domach jest ona znacznie niższa, dlatego warto sięgnąć po dobry nawilżacz powietrza.

Najlepiej sprawdzi się urządzenie z higrostatem, który utrzymuje wyznaczoną wilgotność, co pozwala uniknąć przewilżenia. Taką funkcję oferują nawilżacze powietrza Clofte Duo 400.

Skąd wirusy biorą się w powietrzu?

Wirusy obecne w powietrzu pochodzą głównie od osób zakażonych, które podczas oddychania, mówienia, kaszlu czy kichania emitują mikroskopijne cząsteczki wydzieliny zawierające patogeny.

Większe krople szybko opadają na powierzchnie, ale bardzo małe aerozole mogą długo unosić się w powietrzu i być wdychane przez innych ludzi.

Badania pokazują, że wiele wirusów atakujących drogi oddechowe, takich jak SARS-CoV-2, wirusy grypy, MERS czy odry, przenosi się za pośrednictwem tych aerozoli, które emitowane są także przy zwykłym oddychaniu i rozmowie.

W zamkniętych, słabo wentylowanych pomieszczeniach aerozol może utrzymywać się nawet przez wiele godzin, zwiększając ryzyko zakażenia dla osób w tym samym pokoju.

Jakie są najczęstsze wirusy?

Łączną liczbę wirów na ziemi szacuje się na 10³¹. Jednak nie wszystkie z nich są tak samo rozpowszechnione i nie każdy stanowi dla człowieka zagrożenie. 

Wirus grypy

Na grypę choruje zazwyczaj od 5% do 15% światowej populacji. Rocznie notuje się od 3 do 5 milionów przypadków ciężkiej grypy, spowodowanych głównie wirusem grypy typu A, a rzadziej typu B. W wyniku tych infekcji umiera od 300 do 650 tysięcy osób rocznie.

Na podstawie struktury białek nukleokapsydu, takich jak NP i M, wyróżnia się cztery typy wirusa grypy:

• A (Alphainfluenzavirus),
• B (Betainfluenzavirus),
• C (Gammainfluenzavirus),
• D (Deltainfluenzavirus).

Wyłącznie wirusy grypy typu A mają zdolność wywoływania epidemii oraz pandemii, czyli rozprzestrzeniających się globalnie epidemii.

Główne objawy grypy to:

• wysoka gorączka, 
• bóle mięśni, 
• bóle głowy, 
• bóle oczu, 
• osłabienie, 
• ból gardła, 
• kaszel, 
• katar.

Wirus COVID-19 (SARS-CoV-2) 

SARS-CoV-2 to wirus należący do rodziny koronawirusów, który został po raz pierwszy zidentyfikowany pod koniec 2019 roku w Chinach.

Podczas pandemii największe znaczenie miały warianty Alfa, Beta, Gamma, Delta i Omikron. Każdy z nich daje trochę inne objawy, ale wśród symptomów najczęściej wymienia się 

• suchy, napadowy kaszel, 
• gorączkę, 
• zaburzenia węchu i smaku, 
• ból mięśni i stawów, 
• osłabienie, 
• duszności i ucisk w klatce piersiowej.

Możliwe powikłania to m.in. zaburzenia funkcji płuc, problemy neurologiczne (np. z pamięcią) oraz zapalenie mięśnia sercowego.

Wirus odry (Measles) 

W przeszłości zachorowania na odrę zdarzyły się często, ale wprowadzenie obowiązkowych szczepień doprowadziło do spadku liczby zakażeń. Najbardziej typowy objaw choroby stanowi plamisto-grudkowa wysypka. 

Jednak na początku występują katar, złe samopoczucie, kaszel, zapalenie spojówek, gorączka. Często są one błędnie uznawane za oznakę grypy.

Odra jest groźna przede wszystkim ze względu na możliwe powikłania, wśród których znajdują się zapalenia:

• płuc, 
• wątroby, 
• wyrostka robaczkowego, 
• mózgu.

Ryzyko powikłań wzrasta z wiekiem.

Wirus ospy wietrznej (Varicella Zoster) 

Wywołujący ospę wietrzną wirus Varicella-zoster virus (VZV) jest identyczny z wirusem półpaścia i charakteryzuje się wysokim stopieniem zakażalności. Występuje głównie u dzieci, ale to u osób dorosłych ma cięższy przebieg.

Charakterystyczny objaw ospy wietrznej stanowi wysypka, początkowo w postaci plamek, a później grudek i pęcherzyków. Towarzyszą jej gorączka, osłabienie i ból głowy, a czasem także dolegliwości ze strony układu pokarmowego i ból gardła.

Wśród powikłań występują stany zapalne:

• płuc, 
• mięśnia sercowego, 
• opon mózgowo-rdzeniowych, 
• ucha środkowego.

Najgroźniejsze wirusy, które mogą rozprzestrzeniać się drogą powietrzną, to SARS i MERS-CoV.

Źródła:

1. Grypa typu A – choroba, która nie daje o sobie zapomnieć, diag.pl
2. Rodzaje grypy, medicover.pl
3. Odra choroba wysoce zakaźna, gov.pl
4. Katarzyna Gmachowska, Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka, doz.pl
5. Olaf Bąk, COVID-19 – najczęstsze objawy, przebieg, leczenie i powikłania, doz.pl
6. Monika Mikołajska, Jak długo koronawirus przeżywa w powietrzu? Pierwsze takie badanie i ważne wnioski, medonet.pl
7. Wyższa wilgotność powietrza w pomieszczeniu inaktywuje cząsteczki wirusa grypy, sciencedaily.com
8. Monika Stelmach, Większość wirusów atakujących drogi oddechowe roznosi się za pośrednictwem aerozoli, termedia.pl