Co to jest pył PM10 w powietrzu?

PM10 oznacza grupę zanieczyszczeń pyłowych w powietrzu, których średnica nie przekracza 10 μm. Czy to dużo? To mniej więcej tyle, ile mają cząsteczki sadzy, drobinki kurzu czy zarodniki pleśni. Jaki wpływ PM10 ma na nasze zdrowie? Co jest gorsze? PM10 czy PM2,5?

Co to jest PM10? Co znajduje się w środku?

PM10 to jeden z najważniejszych i najpopularniejszych wskaźników zanieczyszczeń. Informuje o stężeniu drobnych pyłów i aerozoli w powietrzu, których wielkość nie przekracza 10 µm.

W skład tej mieszaniny pyłów wchodzą m.in.:

• Pyły smogowe,
• Sadza,
• Starte elementy tarcz i klocków hamulcowych,
• Cząsteczki dymu tytoniowego
• benzopireny, furany, dioksyny i inne rakotwórcze metale ciężkie
• dym powstający podczas pożarów lasów czy erupcji wulkanów
• sól odparowująca z akwenów

Jaki jest wpływ PM10 na zdrowie i dlaczego warto się przed nim chronić?

Drobinki pyłu PM10 wraz z wdychanym powietrzem dostają się do naszego układu oddechowego. Podrażniają śluzówki górnych dróg oddechowych, osłabiając naszą odporność na potencjalne wirusy i bakterie.

Dlatego też negatywny wpływ PM10 na naszą kondycję zdrowotną objawia się najczęściej w kaszlu, świszczącym oddechu, uczuciu podrażnienia w gardle i nosie, nasileniu objawów alergicznych i astmatycznych.

W dłuższej perspektywie oddziałuje też na stan naszych naczyń krwionośnych, jak i płuc, przyczyniając się np. do częstszych zawałów i nowotworów płuc.

Co jest gorsze PM10 czy PM2,5?

Ze względu na wielkość frakcji, mniejsze cząsteczki pyłów, PM2,5 uznawane są za groźniejsze dla zdrowia. Pył drobny o średnicy poniżej 2.5 µm łatwo dociera bowiem do pęcherzyków płucnych i naczyń krwionośnych, uszkadzając układ krążenia i układ oddechowy.

Clofte Duo 400 na straży Twojego powietrza

Ilustracja filtracji powietrza przez zintegrowany filtr HEPA H13 z węglem aktywnym i filtrem wstępnym w Clofte Duo 400. Źródło: Clofte.pl

Z Clofte Duo 400 możesz być jednak spokojny i nie musisz zastanawiać się nad zagrożeniami płynącymi z pyłów zawieszonych! Wyposażony w filtr HEPA Clofte Duo 400 stanowi skuteczną zaporę dla wszelkich drobinek unoszących się w powietrzu, zatrzymując do 99,97 % pyłów o wielkości 0,3 µm (dla większych, jak i mniejszych frakcji skuteczność jest jeszcze wyższa).

W ten sposób w środku oczyszczacza z nawilżaczem Clofte uwięzione zostają pyły zawieszone, benzo(a)piren, sadza, zarodniki grzybów i pleśni, roztocza kurzu domowego czy cząsteczki dymu nikotynowego.

Pracę filtra HEPA w Clofte Duo 400 wspiera filtr wstępny, który z powodzeniem blokuje unoszące się powietrzu cząsteczki kurzu, sierści, włosów czy wszelkie drobinki ograniczne.

PM10 w Polsce – jak wygląda sytuacja?

Kiedy mówimy o smogu w Polsce, tak naprawdę myślimy najczęściej o pyle PM2,5 i PM10. O ile przekroczenia dopuszczalnych norm PM2,5 występują w naszym kraju z roku na rok coraz rzadziej, o tyle PM10 doskwiera wciąż sporej części naszego społeczeństwa.

Wśród frakcji PM10 największym problemem pozostaje zaś utrzymujące się wysokie stężenie benzo(a)pirenu.

Jak donosi GIOŚ w swoim raporcie „Ocena jakości powietrza za rok 2024”: „średnioroczne stężenie tego zanieczyszczenia obliczone jako średnia ze wszystkich stacji w kraju w 2024 roku, pozostawało na poziomie zbliżonym do roku 2023 i wynosiło 1,52 ng/m³ (w roku 2023 – 1,53 ng/m³).”

Aktualne normy PM10 w Polsce

A jak wyglądają normy, którego tak często ulegają przekroczeniu? W przypadku PM10 zalecana norma w naszym kraju wynosi 40 µg/m³ dla średniorocznych stężeń i 50 µg/m³ w przypadku stężeń dobowych.

Obowiązujące wytyczne są w mocy od 2024 roku, kiedy to Unia Europejska przegłosowała w parlamencie Europejskim dyrektywę AAQD, która miała na celu zbliżyć normy unijne do zalecanych przez WHO.

Te rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia są bowiem dużo bardziej restrykcyjne, przynajmniej w ujęciu średniorocznym: 15 µg/m³ (stężenie średnioroczne) i 45 µg/m³ (dobowe)

Skąd się bierze PM10 w polskim powietrzu?

Do najważniejszych źródeł emisji PM10 w Polsce w 2020 roku zaliczyć mogliśmy:

• Spalanie paliw energetycznych – 78,5%
• Rolnictwo – 9,7%
• Procesy przemysłowe 4,5%
• Gospodarka odpadami – 1,4 %

Tzw. niska emisja, czyli pyły zawieszone emitowane do atmosfery wskutek spalania paliw kopalnych w piecach i kominach przez domy mieszkalne i zakłady, wciąż w największym stopniu przyczyniają się do przekroczonych stężeń PM10 w polskim powietrzu.

Jako spalanie paliw energetycznych traktuje się także transport spalinowy, choć jego udział akurat nie jest zbyt duży i oscyluje w granicach 4-5 %.

Dużym trucicielem powietrza jest również rolnictwo, chociażby ze względu na ilość azotanów i siarczanów używanych do nawożenia. W kategorii tej mieści się również np. wypalanie gleb. 

Warto również pamiętać o procesach przemysłowych, szczególnie w przemyśle chemicznym i metalurgicznym.

Źródła:

Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Bilans emisji raport syntetyczny 2022. 2022, www.kobize.pl/. Dostęp 26 października 2023.