Przeczytasz w 8 minut 
Smog Los Angeles nie jest głównym typem smogu występującym w Polsce, lecz nie oznacza to, że problem ten nas nie dotyczy. Występuje głównie latem, a więc wtedy, gdy zdaniem wielu Polaków jakość powietrza jest dobra. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest ten rodzaj smogu, w jaki sposób powstaje oraz jakie są skutki jego obecności w powietrzu.
Co to jest smog typu Los Angeles?
Smog Los Angeles to rodzaj smogu, który występuje głównie w dużych miastach położonych strefie podzwrotnikowe. Sezonowo pojawia się również w aglomeracjach zlokalizowanych w innych regionach, między innymi w Polsce. Powstaje w wyniku kontaktu zanieczyszczeń takich jak tlenki azotu i węgla oraz węglowodorów z promieniowaniem słonecznym.
Inne nazwy smogu Los Angeles
Nazwa smog Los Angeles wzięła się stąd, że to właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na problem tego rodzaju smogu. Smog Los Angeles określa się także jako:
- smog fotochemiczny,
- smog kalifornijski,
- smog jasny,
- smog biały.
Wszystkie te nazwy oznaczają zatem to samo i można stosować je zamiennie.
Jak powstaje smog fotochemiczny?
Schemat powstawania smogu Los Angeles wygląda tak:
- Występują sprzyjające warunki atmosferyczne – głównie wysoka temperatura powietrza (około 24-35°C), a także wilgotność poniżej 70% i słaby wiatr.
- Do atmosfery trafiają zanieczyszczenia takie jak tlenki azotu, tlenki węgla oraz węglowodory, których główne źródło stanowią pojazdy silnikowe.
- Pod wpływem kontaktu z promieniowaniem UV zanieczyszczenia ulegają przemianom fotochemicznym i chemicznym.
- Dochodzi do wytworzenia kilku szkodliwych związków, w tym ozonu.
Najważniejsze reakcje, jakie zachodzą w tym procesie to:
- Fotooksydacja dwutlenku azotu generuje atomy ozonu i tlenu.
- Atomy tlenu reagują z wodą, tworząc rodniki hydroksylowe.
- Rodniki hydroksylowe reagują z węglowodorami, w wyniku czego powstają rodniki węglowodorowe.
- Rodniki hydroksylowe utleniają węglowodory, co skutkuje wytworzeniem aldehydów.
- Rodniki hydroksylowe reagują też z węglowodorami, tworząc azotany nadtlenowe, w tym PAN.
Składniki smogu Los Angeles
W skład smogu fotochemicznego wchodzą:
- Ozon – gaz składający się z trzech atomów tlenu. Występuje w atmosferze naturalnie, ale w niskich stężeniach. W wysokich powoduje m.in. podrażnienie dróg oddechowych i oczu oraz bóle głowy.
- Azotan nadtlenku acetylu (PAN, C2H3NO5) – organiczny związek chemiczny z grupy nadtlenków i nitroestrów.
- Aldehydy – związki zawierającą grupę karbonylową połączoną z atomem wodoru. Np. acetaldehyd (CH₃CHO) oraz formaldehyd (HCHO).
- Węglowodory – organiczne związki chemiczne złożone wyłącznie z atomów węgla i wodoru.
- Tlenki azotu – najbardziej rozpowszechnione z nich tlenek azotu (NO) i dwutlenek azotu (NO2).
- Tlenki węgla – tlenek węgla (CO) i dwutlenek węgla (CO2).
- Lotne związki organiczne – związki zawierające węgiel, charakteryzujące się łatwym przechodzeniem w postać gazu, np. formaldehyd (HCHO) i benzen (C6H6).
Gdzie występuje smog fotochemiczny?
Smog Los Angeles powstaje tam, gdzie emisja węglowodorów oraz tlenków azotu i węgla idzie w parze z wysoką temperaturą i nasłonecznieniem. Stanowi problem szczególnie w takich miastach jak:
- Los Angeles,
- Meksyk,
- Ateny,
- Santiago,
- São Paulo,
- Kair,
- Bangkok,
- Tokio.
Smog kalifornijski w Polsce
W Polsce smog typu Los Angeles występuje latem, głównie w dużych miastach o wysokim natężeniu ruchu samochodowego.
Wysokie stężenia ozonu – jednego z głównych składników tego smogu – odnotowuje się m.in. w:
- Warszawie,
- Krakowie,
- Katowicach,
- Wrocławiu,
- Szczecinie.
Występowaniu w Polsce smogu kalifornijskiego sprzyjają rekordowo upalne lata, z którymi zmagamy się coraz częściej.
Skutki smogu Los Angeles
Smog fotochemiczny oddziałuje na zdrowie ludzi i zwierząt, a także na stan roślin i środowiska naturalnego.
Wpływ na zdrowie ludzi
Ozon, PAN oraz pozostałe składniki smogu fotochemicznego powodują m.in.:
- bóle głowy,
- podrażnienie dróg oddechowych,
- podrażnienie oczu,
- zaburzenia pracy serca
- wzrost ryzyka rozwoju chorób nowotworowych,
- obniżenie wydolności płuc,
- zaburzenie pracy układu nerwowego,
- zaostrzenie przebiegu niektórych chorób, np. astmy.
Grupami szczególnie narażonymi na jego działanie są seniorzy, osoby z osłabioną odpornością i chorobami przewlekłymi oraz dzieci.
Szkodliwość dla zwierząt
Kontakt ze smogiem szkodzi także zwierzętom. Potwierdziły to badania przeprowadzone w Mieście Meksyk, w którym problem stanowi właśnie smog typu Los Angeles. U psów żyjących na obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza naukowcy wykryli stan zapalny, który jest charakterystyczny dla początkowej fazy choroby Alzheimera.
Skutki dla roslin
Smog hamuje zdolność roślin do fotosyntezy, co zaburza ich wzrost. Powoduje także większa podatność na choroby i ataki szkodników.
Ochrona przed smogiem
Wewnątrz budynków najlepszą formę ochrony przed smogiem fotochemicznym stanowią oczyszczacze powietrza – te same, które usuwają smog londyński, występujący w Polsce najczęściej.
Aby urządzenie było skuteczne, powinno być wyposażone w filtr HEPA oraz filtr węglowy. Te dwie technologie wspólnie usuwają z powietrza niemal 100% groźnych zanieczyszczeń. Obie są obecne w oczyszczaczu z nawilżaczem powietrza Clofte Duo 400.
Węgiel aktywny redukuje stężenie m.in. ozonu, co potwierdzają badania naukowe przeprowadzone w Berkeley.
Warto zaznaczyć, że filtr HEPA znakomicie sprawdza się nie tylko w walce ze smogiem, ale i alergenami wziewnymi. W sezonie letnim pyli wiele uczulających roślin, w tym silnie uczulające trawy. Zastosowanie latem oczyszczacza pozwala zatem usuwać z powietrza zarówno smog fotochemiczny, jak i pyłki oraz inne alergeny.
Rodzaje smogu
Wyróżniamy dwa rodzaje smogu:
- Smog typu Los Angeles, czyli ten, któremu poświęcony jest ten artykuł. Powstaje przy wysokich temperaturach, głównie w miastach o dużym natężeniu ruchu.
- Smog londyński, nazywany też smogiem kwaśny, z którym najczęściej spotykamy się w Polsce. Występuje w sezonie grzewczym, (ponieważ jego głównym źródłem są domowe piece), przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, w tym słabym wietrze.
Czasami można spotkać się także z określeniem smog elektromagnetyczny. Mianem elektrosmogu określa się promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) o różnej częstotliwości, pochodzące ze sztucznych źródeł. Warto jednak zaznaczyć, że nie ma solidnych dowodów na jego szkodliwość.
Źródła:
- Letnie zagrożenia #2 – Dlaczego warto sprawdzać jakość powietrza również latem?, mappingair.meteo.uni.wroc.pl.
- Shuchishrava Sharma, Saloni Sharma Smog fotochemiczny, wjpls.org
- W.J. Fisk, M. Spears, D.P. Sullivan, M. Mendell, Ozone removal by filters containing activated carbon: a pilot study, Berkeley, 2009, Berkeley, 2009, osti.gov